Lịch sử quân sự Việt Nam: Qúa trình hình thành và phát triển

Quân sự Việt Nam có vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát triển đất nước. Tuy nhiên không phải ai cũng biết lịch sử quân sự Việt Nam và các giai đoạn phát triển. Để tìm hiểu chi tiết hơn, các bạn hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này nhé.

1. Lịch sử quân sự Việt Nam là gì?

Lịch sử quân sự Việt Nam hay còn gọi là Quân sử Việt Nam là quá trình hình thành và phát triển hoạt động quân sự trong suốt chiều dài lịch sử của Việt Nam, từ thời kỳ Văn Lang – Âu Lạc cho đến nay.

Lịch sử quân sự Việt Nam gồm những cuộc chiến tranh với những quốc gia bên ngoài, cả các nước láng giềng, cuộc nội điến với các cuộc nội chiến có sự can thiệp từ bên ngoài.

Quân sự có truyền thống làm nổi bật lịch sử Việt Nam, hình thành từ những ngày đầu dựng nước và có quá trình phát triển liên tục. Với mục đích chủ yếu do nhu cầu chống ngoại xâm, gắn liền mối quan hệ giữa dựng nước và giữ nước, giữa chiến tranh và hoà bình. Lịch sử quân sự gồm nội dung biểu hiện đậm nét nhất với lịch sử Việt Nam.

>>> Lịch sử Hai Bà Trưng: Tiểu sử và cuộc khởi nghĩa chống quân Nam Hán

2. Tổng quan về lịch sử quân sự Việt Nam

4 giai đoạn lịch sử quân sự Việt Nam chủ yếu dưới đây:

• Giai đoạn I: Là giai đoạn Văn Lang – Âu Lạc, quân sự Việt Nam bắt nguồn từ khởi thủy, mô tả cụ thể trong truyền thuyết Thánh Gióng chống quân Ân xâm lược. Lịch sử quân sự Việt Nam còn trải qua các cuộc chiến tranh trong thế kỷ 3 và thế kỷ 2 TCN với nhà Tần, nhà Hàn và Nam Việt.
• Giai đoạn II: Thời kỳ Bắc thuộc, nhân dân ta đối kháng liên tục để chống triều đại của Trung Quốc để giành lấy độc lập. Tuy nhiên, các cuộc nổi dậy ở giai đoạn này đều thất bại, kéo dài không lâu, Trung Quốc đã tái lập lại quyền thống trị.
• Giai đoạn III: Tính từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 19, lịch sử quân sự Việt Nam tổ chức các cuộc chiến tranh dưới các triều đại phong kiến tự chủ, chống lại các nước láng giềng, kéo dài cho đến năm 1858.
• Giai đoạn IV: Tính từ năm 1858, Pháp chính thức triển khai cuộc xâm lược cho đến nay, nên thường xảy ra các cuộc chiến tranh giành độc lập.

Việt Nam được đặt tại vị trí địa lý tiếp cận với các nước láng giềng Trung Quốc với vùng Đông Nam Á, do vậy các cuộc chiến tranh thường xảy ra từ các mối quan hệ liên quan khu vực này.

Đến thế kỷ 19, các quốc gia châu Á trong đó có Việt Nam trở thành mục tiêu xâm lược của chủ nghĩa đế quốc phương Tây. Về sau nơi đây trở thành địa bàn  tranh chấp địa-chính trị của các nước lớn. Lịch sử quân sự Việt Nam thường tập trung trong việc giải phóng dân tộc, thực hiện mục tiêu bảo đảm độc lập, thống nhất chủ quyền với toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.

3. Giai đoạn Văn Lang – Âu Lạc

Trong truyền thuyết “ Thánh Gióng” đánh giặc Ân tổng quan các sự kiện quân sự đầu tiên. Đây được xem là sự kiện chống ngoại xâm đầu tiên tại Việt Nam. Sự kiện này được diễn ra trong thời kỳ Văn Lang.

Những sự kiện này được xem là xác tín về mặt lịch sử là C cuộc Chiến tranh Tần-Việt diễn ra giữa nhà Tần và các tộc Bách Việt, chủ yếu liên quan đến bộ phận Âu Việt và Lạc Việt. Trong khi đó, nhà Tần chinh phục vùng phía Nam sông Trường Giang, lịch sử quân sự Việt Nam mô tả thắng lợi của tộc Âu Việt và Lạc Việt tại phần cực nam xa nhất mà quân Tần bành trướng.

Với người Việt có màn thử thách và đụng độ đầu tiên với quân xâm lược nhà Tần được ghi lại bởi thư tịch của chính người Trung Hoa cho thấy ý chí chiến đấu kiên cường với tài thao lược của người dân Việt. Người Việt cùng nhau bỏ vào rừng, họp và bầu chọn người tuấn kiệt làm thủ lĩnh. Đêm đêm họ sẽ xuất quân để tấn công vào đồn giặc, thể hiện nghệ thuật lấy nhỏ thắng lớn, tập trung sức mạnh tối đa đồng thời lợi dụng những yếu tố bất ngờ qua đó giúp giành thắng lợi tại trận đánh cụ thể.

Về sau, nước Âu Lạc của An Dương Vương cũng tranh đấu cho cuộc tấn công của Nam Việt, phải chịu thất bại trong Trận thành Cổ Loa năm 179 TCN. Sau đó thì Nam Việt bị nhà Hán tiêu diệt năm 111 TCN, nước Âu Lạc bị rơi vào tay nhà Hán đánh dấu lịch sử quân sự Việt Nam bước sang thời kỳ Bắc thuộc kéo dài hơn 1.000 năm.

Giai đoạn Văn Lang – Âu Lạc, nhà nước sơ khai hình thành. Đây là thời kỳ giá trị văn hóa, nhiều yếu tố văn hoá tạo ra truyền thống với bản sắc văn hoá Việt Nam. Đồng thời là quá trình hình thành ý thức dân tộc, cơ sở với nhân dân việt tham gia đấu tranh chống nền thống trị bên ngoài.

>>> Phong trào Cần Vương là gì? Ý nghĩa của phong trào Cần Vương

4. Giai đoạn Bắc thuộc

Cuộc chiến của An Dương Vương chống Triệu Đà thất bại, khiến cho đất nước Âu Lạc sụp đổ. Đồng thời người Việt còn bị phong kiến phương Bắc qua nhiều triều đại như nhà Tấn, Lưu Tống, Triệu, Hán, Ngô, Nam Tề, Tùy, Lương, Trần, Tuỳ và Đường đô hộ Thời kỳ Bắc thuộc này kéo dài đến hơn 1000 năm.

Nam 42 – 43 là cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng, năm 248 Bà Triệu chưa thành công cho đến cuộc Khởi nghĩa Lý Bí thành công từ đó thành lập Nhà nước Vạn Xuân, kháng chiến chống Lương (545-550), chống Tuỳ (602). cùng với các cuộc khởi nghĩa lớn chống lại quyền đô hộ của nhà Đường gồm cuộc khởi nghĩa của Lý Tự Tiên và Đinh Kiến (687), cuộc chiến của Mai Thúc Loan (722), kháng chiến của Phùng Hưng (766 – 791), hay của Dương Thanh (819 – 820) và cuộc chiến khôi phục chính quyền tự chủ của Khúc Thừa Dụ (905). Đó đều là các sự kiện lịch sử quân sự Việt Nam tiêu biểu trong thời gian chống Bắc thuộc và chống đồng hóa của người Việt.

5. Giai đoạn Phong kiến độc lập tự chủ

Tính từ năm 938 là thời kỳ sau khi đánh bại Nam Hán với nhà Ngô được thành lập kéo dài trong khoảng 10 thế kỷ tiếp theo. Trong quan hệ với Trung Quốc, lịch sử quân sự Việt Nam không còn yếu tố đối kháng giành độc lập, đồng thời kiên trì bảo vệ với nền độc lập trước những cuộc tấn công của Trung Quốc. Suốt thời kỳ lịch sử Việt Nam cùng song hành với 4 triều đại quân chủ tập quyền của Trung Quốc gồm nhà Minh, Tống, Nguyên, nhà Thanh, mỗi triều đại này đều tổ chức chiến tranh với Việt Nam. Những sự kiện chiến tranh đều được tổ chức dưới các triều đại Việt Nam Tiền Lê, Hậu Lê, Lý, Trần, Hồ, Tây Sơn.

Bài viết trên đây giúp bạn tìm hiểu về lịch sử quân sự Việt Nam với các giai đoạn phát triển. Đừng quên theo dõi bài viết tiếp theo để cập nhật kiến thức liên quan nhé. Chúc bạn thành công!